New Horizon redt grondstoffen van de ondergang

Een sector verduurzamen kan volgens Michel Baars alleen als je zelf actie onderneemt. Adviseren gaat veel te traag. Dat besef kwam tot hem tijdens het vissen – waar hij overigens niet heel goed in is. Waar hij wel goed in is, is urban mining. Michel vertelt hoe hij de sloopkogel stukje bij beetje laat uitsterven.

“Wij slopen niet, wij oogsten. Maar zonder slopen te noemen, snapt niemand wat wij doen.” vertelt Michel, directeur van New Horizon. Wat dat oogsten dan precies inhoudt? “Wij halen waardevolle materialen uit gebouwen en gebruiken ze opnieuw met zo min mogelijk verlies van waarde. Als je ergens een sloopkogel tegenaan kwakt, gaat er logischerwijs veel waarde verloren. Maar als je een gebouw voorzichtig demonteert blijft er juist veel waardevols over.”

Een magazijn vol materialen
New Horizon ziet een gebouw als een groot magazijn vol bouwmaterialen. Die producten halen ze eruit. Soms zijn de materialen direct in een ander gebouw in te zetten. En soms moeten ze vermaakt of opnieuw geproduceerd worden om er een bruikbaar bouwmateriaal van te maken. New horizon brengt zo de circulaire economie in de praktijk.

“Vroeger werden gebouwen niet gemaakt met de gedachte om ze nog eens uit elkaar te halen”, legt Michel uit. “Traditioneel slopen ligt dan voor de hand, maar is ook bij dit soort gebouwen doodzonde. We ontwikkelden technieken en processen om ook uit die gebouwen zoveel mogelijk materialen en grondstoffen herbruikbaar te maken. Een deur die niet meer voldoet aan het bouwbesluit pas je toe bij renovatieprojecten of breng je terug tot hout, zodat je er een nieuwe deur van kunt maken die wel aan de nieuwste eisen voldoet. Dat betekent vervolgens dat er geen nieuwe boom voor die deur gekapt hoeft te worden. Zo redden we grondstoffen van de ondergang.”

Volgens Michel is ieder gebouw een donorgebouw en is Urban Mining altijd een betere oplossing dan traditioneel slopen.

Een enorme Meccano-set
Het bijzondere aan de Satelliet van De Nederlandsche Bank (DNB) is dat die toren wél gebouwd is op een manier die het mogelijk maakt complete gebouwelementen te hergebruiken. Michel: “De Satelliet is vroeger gebouwd op het binnenterrein van het kantorencomplex van DNB. Daar was helemaal geen plaats om te bouwen. Daarom zijn de 323 betonnen pizzapunten, kolommen, trappen en gevelplaten geprefabriceerd en op locatie als een Meccano-set in elkaar gezet. Dat maakt het makkelijker voor ons om te demonteren.”

Traditionele sloop zou in dit geval volgens Michel überhaupt niet mogelijk zijn. “De kans op schade aan de gebouwen om de toren heen is enorm. Daarnaast veroorzaakt sloop veel overlast en verlies je heel erg veel waarde. Niet alleen in euro’s, maar ook in energie en CO₂ die in de materialen opgeslagen zit. Hoeveel CO ₂ uitstoot we precies besparen, zijn we nog aan het uitrekenen. Je kunt namelijk het beton van toen en het beton van nu niet 1-op-1 vergelijken qua milieubelasting. In de tijd dat de Satelliet gebouwd werd, kostte het maken van een kubieke meter beton een ton CO ₂. Dat is nu iets minder. Dus in die berekening gaan we vergelijken wat het zou kosten om iets te bouwen met wat we uit de Satelliet halen versus wat het zou kosten om iets van dezelfde omvang met huidige materialen helemaal opnieuw te maken.”

Het geoogste opnieuw inzetten
Het project startte bij de wens van DNB om de verwijdering van de Satelliet circulair aan te pakken. Dat kreeg ook veel aandacht in de uitvraag. Oogsten kan New Horizon wel, maar de maximale impact haal je pas als de geoogste bouwelementen ergens anders toegepast worden. Je maakt dan iets zonder nieuwe onderdelen te produceren. Daar ligt de milieuwinst. Wij garanderen die toepassing op al onze projecten. Voor dit project vonden we daarvoor RE:BORN aan onze zijde.

“Wij hebben alle bouwblokken in de Satelliet gedefinieerd. Vervolgens bekeken we hoe we die blokken kunnen gebruiken om er iets nieuws van te kunnen maken. RE:BORN neemt de gebouwelementen van ons over en maakt er op een circulaire manier iets nieuws van. Zo ontstaat er een bijzonder financieel plaatje: het demonteren is duurder dan de sloopkogel erop loslaten, maar doordat we heel veel materialen en onderdelen opnieuw gebruiken, creëren we een enorme waarde. Per saldo levert het een gegarandeerde besparing voor DNB op, ten opzichte van conventioneel slopen.”

Samenwerking is alles
Deze werkwijze laat volgens Michel het belang van samenwerking zien in een circulair traject. Volgens hem valt of staat het succes van een project daarmee. “Onder de noemer van het Urban Mining Collective werken we samen met allerlei bedrijven. We brengen de kabelgoten naar Rexel, hout naar De Stiho Groep en beton naar Rutte. Samen halen we waarde uit de geoogste materialen. Woningcorporaties, projectontwikkelaars en bouwbedrijven gebruiken deze materialen dan weer in tal van projecten. Voor dit project gaat vrijwel alles naar RE:BORN, met wie we ook op andere projecten al succesvol samenwerkten.”

We hebben niet door dat we verspillen
Met de aanpak van oogsten in plaats van slopen probeert Michel de bouwsector te vernieuwen. Maar een disruptor wil hij zichzelf niet noemen. “Een disruptor klinkt in mijn oren als iemand die de boel op stelten zet, maar niet met een alternatief komt. Dat is niet ons doel. Wat wij willen, is laten zien dat gebouwen een waarde hebben die we tot nu toe niet zagen: milieu-impact en restwaarde. Als gebouweigenaren dat begrijpen, is er niemand meer die iets laat slopen. Iedereen heeft immers een hekel aan verspilling, maar soms hebben we gewoon niet door dat we aan het verspillen zijn. Wij laten zien dat het anders kan en garanderen dat. Daarmee bieden we een echt alternatief.”

Michel is niet gestart om te winnen. Of om de grootste te zijn. Hij gebruikt een analogie uit de wielersport: “Wij zijn de koplopers en achter ons zit het peleton. We hebben al veel kansen gehad om ver weg te fietsen. Maar wij willen dat ze ons achterlicht kunnen blijven zien, zodat ze gaan versnellen in onze richting. En achteraan rijdt dan de overheid, als een soort bezemwagen. Met die tandem helpen we de markt vooruit.” Michel wil een circulaire economie en daarvoor moet iedereen meedoen. “Als dat je doel is, is winnen of de grootste zijn niet interessant”. Hij wil structurele verandering van de markt. Maar hij ziet nog niet genoeg echte vooruitgang bij andere partijen. Sterker nog: hij ziet vooral traditionele partijen die elkaar om Euro’s bevechten in conventionele sloop-trajecten, terwijl de markt echt aan het veranderen is. “En dat valt me wel een beetje tegen.” Aldus Michel. “Maar uiteindelijk moet iedereen meedoen, want dankzij wetgeving, milieumaatregelen en opdrogende grondstofbronnen, worden hun mogelijkheden en marges steeds kleiner. De slogan ‘Doe mee of sterf uit’ is in dit geval op meerdere manieren van toepassing.”

Het einde van de sloopkogel
Dat bepaalde gebruiken met de komst van een circulaire economie uitsterven, neemt hij voor lief. “Als we niet naar een circulaire economie gaan, sterven we zelf uit. Daarom wil ik de sector mee in de wedstrijd krijgen. Dat is de verantwoordelijkheid van de koploper: laten zien dat het anders kan en de rest bij laten trekken. Als we dat succesvol doen, dan is er niemand meer die ooit nog een gebouw traditioneel laat slopen. Dan is mijn doel behaald.”